-
1.
Chléb
(panis)
Pro signo panis fac unum circulum cum utroque pollice et his duobus digitis, qui secuntur, pro eo, quod et panis solet esse rotundus.
-
2.
Chléb vařený ve vodě
(panis qui coquitur in aqua)
Pro signo panis, qui coquitur in aqua et melior solet esse quam cotidianus, generali signo panis premisso hoc adde, ut interiora manus super alterius manus exteriora ponas et ita superiorem manum quasi ungendo vel imbuendo circumferas.
-
3.
Chléb žitný
(panis sigalinus / )
Pro signo panis sigalini et, qui torta vulgariter appelatur, iterum generali signo premisso hoc adde, ut crucem per medium palme facias pro eo, quod id genus panis dividi solet per quadrum.
-
4.
Bochník malý (slavnostní chléb)
(tortula)
Pro signo torule, que preter solitam libram datur in quinque principalibus festis, duos digitos, qui policem sequuntur, paululum divisos pone oblique super duos alteros digitos eorum similes de altera manu similiter divisos.
-
5.
Fazole
(fabae)
Pro signo fabarum primo pollicis articulo sequentis digiti summitatem subpone et ita fac ipsum pollicem eminere.
-
6.
Vejce
(ova)
Pro signo ovorum cum digito in altero digito simula testam ovi vellicantem.
-
7.
Jídlo (chod) zeleninový
(pulmentum oleribus confectum)
Pro signo pulmenti oleribus confecti trahe digitum super alterum digitum, quasi qui coquendas inciderit herbas.
-
8.
Ryba
(piscis)
Pro signo generali piscium cum manu simula caude piscis in aqua commotionem.
-
9.
Oliheň
(sepiae)
Pro signo sepiarum divide omnes digitos ab invicem et ita eos conmove, quia et sepie ita multiplices esse videntur.
-
10.
Úhoř
(anquilla)
Pro signo anguille cumclude manum, quasi qui ita tenet et premit anguillam.
-
11.
Mihule
(lampreda)
Pro signo lamprede in maxilla cum digito simula punctos tres vel quatuor propter ipsos punctos, quos lampreda subtus oculos habet.
-
12.
Losos nebo jeseter
(salmo vel sturio)
Pro signo salmonis vel sturionis premisso generali signo piscium doc adde, ut pugnum erecto pollice subponas mento, quo superbia significatur, quia superbia maxime et divites tales pisces solent habere.
-
13.
Štika
(lucius)
Pro signo lucii iterum generali signo premisso piscium hoc adde, ut com manu signum facias, quia lucius celerius quam alius piscic natat.
-
14.
Pstruh
(truta)
Pro signo trute hoc adde, ut digitum de supercilio ad supercilium trahas propter ligaturas, que hoc in loco habentur a feminis, et quia truta femineo genere pronuntiatur.
-
15.
Proso
(milium)
Pro signo milii fac girum cum digito pro eo, quod et ipsum milium ita vertitur in olla cum cocleari.
-
16.
Palačinka
(crispellae)
Pro signo crispellarum vel, ut alii dicunt, frigdolarum cum pugno accipe crines, quasi cupias ita eos facere crispos.
-
17.
Sýr
(caseus)
Pro signo casei utramque manum cumiunge por obliqum, quasi qui canseum premit.
-
18.
Koláč sýrový
(fladones)
Pro signo fladonum premisso generali signo et panis et casei de una manu omnes digitos inflecte et ita manu cava in superficiem alterius manus pone.
-
19.
Chléb jakéhosi druhu
(rufeolae)
Pro signo rufeolarum vel, ut theutonici loquntur, craphoium, premisso generali sogno panic simula cum duobus digitis illas minutas involutiones, que in eis sunt facte, ex ea parte, qua sunt conplicate et quasi rotunde.
-
20.
Mléko
(lac)
Pro signo lactis minimum digitum labiis inpinge pro eo, quod ita sugit infrans.
-
21.
Med
(mel)
Pro signo mellis paulisper linguam fac apparere et digitos applica, quasi lambere vellis.
-
22.
Jablko
(poma / )
Pro signo pomorum, maxime piri vel mali, pollicem cum aliis digitis cenclude.
-
23.
Třešně
(cerasae)
Pro signo ceresearum hoc adde, ut digitum subtus oculum ponas.
-
24.
Pórek čerstvý
(porrus crudus)
Pro signo porri crudi pollicem et digitum ei proximum simul coniunctos extende.
-
25.
Česnek nebo ředkev
(allium seu rafa)
Pro signo allii seu rafe extende digitum contra buccam paululum apertam propter id genus odoris, quod sentitur ex allis.
-
26.
Voda
(aqua)
Pro signo aque omnes digitos coniunge et per obliqum move.
-
27.
Víno
(vinum)
Pro signo vini digitum inflecte et ita labris adiunge.
-
28.
Nápoj ochucený
(potio pigmentata)
Pro signo potionis pigmentate conclude manum et ita simula molentem.
-
29.
Nápoj s medem a pelyňkem
(potio melle et absintio temperata)
Pro signo potionis, que est melle et absintio temperata, duos digitos, id est indicem et medium, a ceteris disiunge et ipsos quoque ab invicem disiunctos ita move, quia et absinthium in suis ita foliis est divisum.
-
30.
Hořčičné semínko
(sinapis)
Pro signo sinapis articulo anteriori minimi digiti pollicem subpone.
-
31.
Ocet
(acetum)
Pro signo aceti frica cum digito gutur, quia et in guture eius acrimonia sentitur.
-
32.
Miska nízká
(scutella)
Pro signo scutelle manum latius extende.
-
33.
Šálek
(cyphus)
Pro signo cyphi, qui capit cotidianam vini mensuram, inclina manum deorsum et ita cavam tene digitis aliquantulum inflexis.
-
34.
Miska mělká
(patera)
Pro signo patere, ex qua bibitur, tres digitos aliquantulum inflecte et sursum tene.
-
35.
Nádoba skleněná
(phiala vitra)
Pro signo phiale vitree premisso signo precedente hoc adde, ut duos digitos circa oculum ponas, ut splendore oculi splendor vitri significetur.
-
36.
Tunika vlněná
(staminia)
Pro signo staminie manicam eius tene cum tribus digitis, id set minimo et duobus sequentibus.
-
37.
Kalhoty
(femoralia)
Pro signo femoralium hoc adde, ut manum in femore de deorsum trahas, quasi qui se femoralibus vestis.
-
38.
Šaty
(froccus)
Pro signo frocci manicam eius tene eodem modo, quo manica staminee est tenenda.
-
39.
Kukula
(cucula)
Pro signo cuculle hoc adde, ut cum duobus digitis retro tangas capellum.
-
40.
Rukávy
(manicae)
Pro signo manicarum tene manicam frocci et signum, quod est pro femoralibus, adde.
-
41.
Kožešinový oděv
(pellicum)
Pro signo pellisii de una manu omnes digitos expande et ita in pectore positos contrahe, quasi qui lanam constringit.
-
42.
Boty
(calcei)
Pro signo calceorum digitum digito circumfer, quasi qui calceos cum corrigia ligat.
-
43.
Boty noční
(nocturnales calcei)
Pro signo nocturnalium calceorum hoc adde, ut manum in maxilla ponas sicut dormiens solet.
-
44.
Kamaše (návlek na holeň)
(pedules)
Pro signo pedulium fac idem signum, quod est pro calceis, et hoc adde, ut cum digitis teneas manicam frocci.
-
45.
Deka
(coopertorium)
Pro signo coopertorii fac idem signum, quod est pellicii, et hoc adde, ut manum in brachio de deorsum trahas in sursum, quasi qui coopertorium vult mittere super se.
-
46.
Přikrývka
(cottus)
Pro signo cotti trahe manum per brachium eodem modo, quo trahitur pro signo coopertorii, et hoc adde, ut cum digitis teneas manicam frocci, quia utrumque et froccus et cottus est de lana.
-
47.
Prostěradlo
(strala)
Pro signo strale, que substernitur et lena vocatur a sancto Benedicto, utriusque manus digitos super invicem positos semel et secundo retrahere et ila unam manum a pectore movens expande, quasi qui aliquid invilutum expandit.
-
48.
Polštář nebo poduška
(capitale vel cussinum)
Pro signo capitalis vel, quod vulgariter cussinum appelatur, leva manum et summitates digitorum inflexas quasi ad volandum move; postea pone manum ad maxillam, sicut dormiens solet.
-
49.
Řemen pro tuniku
(corrigia ad stamineam)
Pro signo corrigie ad stamineam digitum digito circumfer et de utroque latere confer digitos manus utriusque, quasi qui se corrigia cingit.
-
50.
Pásek na kalhoty
(cingulum femoralium)
Pro signo cinguli femoralium fac idem signum et hoc adde, ut manum in femore de deorsum trahas propter femoralia et caligas, quibus hoc ipsum cingulum est inserendum.
-
51.
Jehla
(acus)
Pro signo acus cum pugno percute pugnum, quod metallum significat. Et postea simula, quasi in una manu teneas filum et acum in altera et mittere velis filium per foramen acus.
-
52.
Nit
(filum)
Pro signo fili digitum digito circumfer et hoc adde, quasi meittere velis filium per foramen acus.
-
53.
Nožík
(cultellus)
Pro signo cultelli trahe manum per medium alterius palme, quasi qui cum cultello aliquid incidit.
-
54.
Pochva na nožík
(vagina cultelli)
Pro signo vagine cultelli summitatem unius manus trahe per alterius manus extremitatem, quasi qui cultellum mittit in vaginam.
-
55.
Hřeben
(pecten)
Pro signo pectinis tres digitos trahe per capillos, quasi qui se pexit.
-
56.
Tabule
(tabulae)
Pro signo tabularum manus ambas conplica et ita conplicatas simul evolve.
-
57.
Pisátko
(graphium)
Pro signo graphii cum pugno percute pugnum et digitum pollice adiuncto extende et postea cum eis simula scribentem.
-
58.
Čtení
(lectio)
Pro signo lectionis manui vel pectori digitum inpinge et paululum atractum ita fac resilere, quasi qui folium codicis evertit.
-
59.
Responsorium
(responsorium)
Pro signo responsorii articolo digiti pollicem subpone et ita fac eum quasi desilere.
-
60.
Antifona nebo verš responsoria
(antiphona vel versus responsorii)
Pro signo antiphone vel versus responsorii articulo minimi digiti pollicem subpone et hoc, quod premissum est de desiliente, adde.
-
61.
Aleluja
(alleluia)
Pro signo alleluia leva manum et summitates digitorum inflexas quasi ad volandum move propter angelos, ut creditur, ab angelis cantatur in celo.
-
62.
Próza nebo sekvence
(prosa vel sequentia)
Pro signo prose vel, quod a theutonicis sequentia vocatur, leva manum inclinatem et a pectore amovendo eam inverte ita, ut, quod prius erat sursum, sit deorsum.
-
63.
Traktát
(tractus)
Pro signo tractus, trahe manum per ventrem de deorsum, quod longum semper significat, et contra os applica manum, quod cantum significat.
-
64.
Kniha
(liber)
Pro generali signo libri extende manum et move, sicut folium libri moveri solet.
-
65.
Misál
(liber missalis)
Pro signo libri missalis generali signo premisso adde, ut facias signum crucis.
-
66.
Evangelium
(tuxtus evangelii)
Pro signo textus evangelii adde, ut in fronte facias signum crucis.
-
67.
Kniha epištol
(liber epistolaris)
Pro signo libri epistolaris adde, ut in pectore facias signum crucis.
-
68.
Kniha, z níž se čte v noci
(liber in quo legendum est ad nocturnos)
Pro signo libri, quo legendum est ad nocturnos, premisso generali signo et libri et lectionis adde ut manum ponas ad maxillam.
-
69.
Antifonář
(antiphonarium)
Pro signo antiphonarii premisso generali signo libri adde, ut pollicem inflectas propter neumas, que sunt ita inflexe.
-
70.
Řehole sv. benedikta
(regula)
Pro signo regule adde, ut capillum super aurem pendentem cum duobus digitis aprehendas propter duo nomina, quibus abba appelatur: abba et domnus, quia et sanctus Benedictus auctor regule huius erat officii.
-
71.
Hymnář
(ymnarium)
Pro signo hymnarii adde, ut pollicem et digitum ei proximum proferas summitatibus eorum coniunctis, quo presens tempus vel, quod primum est, significatur: et hoc signum ad hymnarium inventum est pro occasione huius solius verbi, quo hymnarius ita incipit: primo dierum.
-
72.
Žaltář
(psalterium)
Pro signo psalterii adde, summitates digitorum cava manu ponas in caput propter similitudinem corone, quam rex portare solet, quia et auctor psalmorum David rex erat.
-
73.
Kniha světská
(liber secularis)
Pro signo libri secularis, quem aliquis paganus conpositus, premisso generali signo libri adde, ut aurem cum digito tangas, sicut canis cum pede pruriens solet, quia nes inmerito infidelis tali animanti conparatur.
-
74.
Anděl
(angelus)
Pro signo angeli fac idipsum, quod facis pro signo alleluia.
-
75.
Apoštol
(apostolus)
Pro signo apostoli trahe dexteram deorsum de dextro latere in sinistrum et iterum de sinistro in dextrum propter similitudinem pallii, quo archiepiscopi utuntur. Et episcopi quoque non est aliud signum.
-
76.
Mučedník
(martyr)
Pro signo martytis inpone cervici dexteram, quasi cum cultello aliquid incidit.
-
77.
Vyznavač
(confessor)
Pro signo confessoris fac idem signum, quod facias pro apostolo, si tamen est apiscopus; si abbas, fac illud, quod facis pro regula sancti Benedicti capillum conprehendo.
-
78.
Svatá panna
(sacra virgo)
Pro signo cuiusque sacre virginis trahe digitum in fronte de supercilio ad supercilium, quod et signum est mulieris.
-
79.
Slavnost
(festivitas)
Pro signo festivitatis fac primo signum lectionis et profer omnes digitos utriusque manus.
-
80.
Mnich
(monachus)
Pro signo monachi cum manu tene capellum cuculle.
-
81.
Klerik
(clericus)
Pro signo clerici digitum auri circumfer quasi girando propter similitudinem corone, quam in capite clericus habet.
-
82.
Laik
(laicus)
Pro signo laici mentum tene cum dextera propter barbam, quam antiquitus non raserunt id genus homunim.
-
83.
Mnich vyrostlý v klášteře
(monachus nutritus in monasterio)
Pro signo monachi, qui nutritus est in monasterio, generali signo premisso adde, ut minimum digitum labris admoveas pro eo, quod ita sugit infrans; si bene est literatus, digitum contra pectus submitte, quod est signum sciendi.
-
84.
Opat
(abbas)
Pro signo domni abbatis fac idipsum, quod pro signo regule est premissum.
-
85.
Převor
(prior)
Pro signo prioris simula cum duobus digitis scillam tenere et ita eam sonare.
-
86.
Převor hlavní
(maior)
Pro signo maioris adde, ut manum extendas, quod semper aliquid magnum significat, sicut e contrario cum minimo digito, quod parvum est, significatur.
-
87.
Sakristán
(custos ecclesiae)
Pro signo custodis ecclesie cum manu simula campanam sonare.
-
88.
Sklepník
(camerarius)
Pro signo camerarii simula denarios numerare.
-
89.
Celerář
(cellararius)
Peo signo cellararii simula in manu clavem tenere et quasi sere infixam evertere.
-
90.
Grangiář
(granatarius)
Pro signo granatarii, qui annonam recipit et servat, simula cum ambabus manibus conexis quasi alicui vasi annonam infundere ad metiendum.
-
91.
Zahradník
(ortolanus)
Pro signo ortolani digitum inflecte et adtrahe sicut, qui rastrum de terra trahit.
-
92.
Špitální bratr
(custos hospicii)
Pro signo custodis hospicii, ubi hospites, qui sunt ditiores, recipiuntur, simula gladium trahere de vagina.
-
93.
Almužník
(elemosinarius)
Pro signo elemosinarii, qui pauperes recipit, trahe manum de dextro humero in sinistrum latus, sicut corrigia pere solet a pauperibus portari.
-
94.
Infirmář
(infirmarius)
Pro signo infirmarii, qui obsequitur infirmis, pone manum contra pectus, quod significat infirmitatem, quanvis non semper, quia et confessionem significat.
-
95.
Refektorián
(refectorarius)
Pro signo refectorarii fac idem signum, quod est refectionis, ut contra os moveas in summitate coniunctos pollicem et digitum sequentem.
-
96.
Knihovník nebo předzpěvák
(armarius et precentor)
Pro signo armarii et precentoris interiorem superficiem manus leva et move, sicut qui innuit in choro, ut equaliter ab omnibus cantetur.
-
97.
Mistr chlapců
(magister puerorum)
Pro signo magistri puerorum ori admove minimum digitum et digitum pollici proximum pone subtus oculum, quod et signum est videndi.
-
98.
Mistr noviců
(magister noviciorum)
Pro signo magistri noviciorum trahe manum obliquam per capillos contra frontem, quod et signum est novicii, et adde predictum signum vivendi.
-
99.
Starý
(senex)
Pro signo senis trahe manum diractam per capillos contra aurem.
-
100.
Ceremoniář
(marschalchus)
Pro signo marscalchi cum duobus digitis tene capillos anteriores propter iubas, quas habent caballi.
-
101.
Pečovatel oslů
(asinarius)
Pro signo asinarii prope aurem erige manum et move sicut asinus aurem.
-
102.
Krajan nebo pokrevní příbuzný
(conpatriota vel consanguineus)
Pro signo conpatriote vel consanguinei tene manum contra faciem et medium digitum naso inpone propter sanguinem, qui inde nonnumquam fluit.
-
103.
Člověk mluvící jiným jazykem
(homo alterius lingue)
Pro signo hominis, qui est alterius lingue, cum digito labia tange propter loquelam.
-
104.
Mluvit
(loqui)
Pro signo loquendi contra os tene manum et ita eam move.
-
105.
Slyšet
(audire)
Pro signo audendi tene digitum contra aurem.
-
106.
Nevědět
(nescire)
Pro signo nesciendi cum digito erecto labia terge.
-
107.
Lhát
(mentiri)
Pro signo mentiendi digitum intra labia positum trahe.
-
108.
Políbit
(osculari)
Pro signo osculandi duos digitos, id est medium et indicem, labiis appone.
-
109.
Oblékat
(vestire)
Pro signo vestiendi, maxime cum alba, per pectus manum trahe deorsum.
-
110.
Svlékat
(exuere)
Pro signo exuendi cum pollice et digito sequente albam a pectore trahe.
-
111.
Mýt nohy
(lavare pedes)
Pro signo lavandi pedes ambarum manuum interiora ad invicem converte et ita superioris manus summitates paululum move.
-
112.
Dobro
(bonum)
Pro signo boni, quidquid sit, quod bonum dixeris, pone fac eos in extremitate menti blande conlabi.
-
113.
Zlo
(malum)
Pro signo mali digitis sparsim in faciem positis simula unguem avis aliquid lacerando adtrahentis.
-
114.
Věc učiněná
(res facta)
Pro signo cuiusque rei, que iam facta sit, tene manum equaliter contra pectus, et interior pars manus sit sursum versa, et ita eam adhuc plus sursum a pectore move.
-
115.
Souhlas
(annuicio)
Pro signo annuicionis leva manum moderate et move non inversam, set ut exterior superficies sit etiam sursum versa.
-
116.
Nesouhlas
(negacio)
Pro signo negacionis summitatem medii digiti pollici subpone et ita fac resilire.
-
117.
Rychlost
(celeritas)
Pro signo celeritatis pone manum super alteram manum in modum serre et ita eam celeriter move, quasi qui serram trahit.
-
118.
Pomalost
(tarditas)
Pro signo tarditatis de umbilico trahe manum paulatim per ventrem sursum.